Bayramga tayyorgarlik jarayonida odamlar beparvo bo’lib qoladilar, bu turli xil firibgarlar tomonidan muvaffaqiyatli qo’llaniladi. Internet firibgarlari ham chetda turmaydi, balki foydalanuvchilarning maxfiy maʼlumotlari va toʻlov xizmatlariga kirish huquqini egallab olishga urinishlarida yanada faolroq.
Qoida tariqasida, kiber firibgarlar quyidagi usullardan foydalanadilar:
- Ular jozibador narxlarda taniqli onlayn-do’konlarning klonlarini yaratadilar. Tovarni ro’yxatdan o’tkazishda foydalanuvchi o’zining to’liq ismini va to’lov kartasi ma’lumotlarini kiritadi. Bu firibgarga foydalanuvchi hisobidagi barcha pullarni yechib olishi uchun yetarli.
- Ular banklar va to‘lov tizimlarining veb-saytlarini soxtalashtirib, so‘ngra kartalarni bloklash va hisoblaridagi pullarini yo‘qotish orqali foydalanuvchilarni qo‘rqitishadi, ularni soxta veb-saytga kerakli ma’lumotlarni kiritishga majbur qilishadi.
- Ular soxta sahifalarga havolalar bilan spam xatlar va messenjerlarni yuborishadi. Pochta roʻyxatlarida pdf, doc(x), zip, rar formatlaridagi qoʻshimchalar ham boʻlishi mumkin, ular ochilganda foydalanuvchining shaxsiy maʼlumotlarini oʻgʻirlashi yoki gadjetni butunlay blokirovka qilishi mumkin boʻlgan virusni ishga tushiradi.
- Qimmatbaho sovg’alar va bepul vaucherlarni taklif qiluvchi tashkilotlar va banklar nomidan tabriklar yuborish, shuningdek, haq evaziga so’rovnoma olish taklifi bo’lishi mumkin.
Bunday firibgarlik qurboni bo’lmaslik uchun quyidagi oddiy qoidalarga amal qiling:
- Agar sizga bank yoki do’kondan xat kelgandek tuyulsa ham, shubhali havolalarni bosmang. Birinchidan, manzilni tekshiring – soxta bo’lsa, bu qisqartirilgan havola yoki havolaning «dumi» asl nusxadan farq qiladi. Masalan, gg.gg/click789 yoki paymi-uz.srps.site/1234567. Agar siz shunga o’xshash narsani ko’rsangiz, siz firibgarsiz.
- Gadgetingizga litsenziyalangan anti-fishing dasturini o’rnating. Bu Kasperskiy, Eset NOD32, Pro32, DrWeb va boshqalarning antivirusi bo’lishi mumkin.
Hushyor bo’ling va keyin hech narsa yaqinlashib kelayotgan bayramingizga soya sola olmaydi! Yangi Yil muborak!
